Jan Terlouw, oud-D66-leider, schrijver van klassiekers als Koning van Katoren en Oorlogswinter, en hét geweten van links Nederland, is op 93-jarige leeftijd overleden in zijn woonplaats Twello. Hij blies zijn laatste adem uit, omringd door familie, met een indrukwekkende erfenis die zich uitstrekt van de nucleaire wetenschap tot het kinderboekenschap, en van het Binnenhof tot aan de brievenbus met een touwtje.
Van kernfysicus naar politiek
Terlouw was geen doorsnee politicus. De man was opgeleid als kernfysicus, promoveerde in de natuurkunde en stapte vervolgens begin jaren ’70 in de politiek. Bij D66, toen nog een opkomend idealistisch clubje, schopte hij het snel tot fractievoorzitter, minister van Economische Zaken én vicepremier in het roerige kabinet-Van Agt II. Later zwaaide hij nog de scepter als Commissaris van de Koningin in Gelderland.
Zijn stijl? Rustig, doordacht en principieel — iets wat tegenwoordig volledig is verdwenen uitde linkse kringen. Nu dus definitef.
Als schrijver bereikte Terlouw minstens evenveel als in de politiek. Zijn boeken Oorlogswinter en Koning van Katoren zijn verplichte kost voor generaties scholieren en werden beide verfilmd.
Zijn werk was altijd doordrenkt van moraal en idealen – nooit belerend, altijd hoopvol. Iets wat zeldzaam is in een tijd waar cynisme de boventoon voert.
Touwtje uit de brievenbus werd symbool van een tijdperk
In 2016 werd Terlouw ineens opnieuw een held. Niet door politiek, maar door een krachtig, haast poëtisch pleidooi aan tafel bij De Wereld Draait Door. Hij sprak over een verloren samenleving van vertrouwen, waarin mensen het touwtje uit hun brievenbus lieten hangen — een metafoor die de ziel raakte van een land vol wantrouwen, camera’s en gesloten deuren.
Het ging viraal. Jong en oud hingen aan zijn lippen. De linske opa die we allemaal wensten te hebben.
Het touwtje dat D66 zelf doorknipte
Wat het hele verhaal misschien nog het wrangst maakt, is de gigantische ironie achter Terlouws beroemde metafoor van het touwtje uit de brievenbus. Want wie heeft er de afgelopen decennia nou eigenlijk zélf het vertrouwen in de samenleving gesloopt? Juist. D66. De partij waarvoor Terlouw ooit het gezicht van redelijkheid was,
Het is tragisch én ironisch tegelijk: de man die ooit pleitte voor een open deur, heeft zijn partij uiteindelijk zien verworden tot de club die het slot erop schroefde. Ooit stond D66 voor vertrouwen, referenda en vrede — nu is het de partij van controle, oorlogszucht en elitaire betutteling.
Rust zacht, Jan. En laat het touwtje in de hemel wél gewoon bungelen.
